NLP en spiritualiteit

Openingslezing van het Zesde Nationale NLP-Congres

Door Inge Land

Ik heet jullie allemaal heel hartelijk welkom; ik ben blij dat jullie er allemaal zijn. Ik vind het fijn en een eer om dit congres te mogen openen. Het IEP heeft als belangrijk criterium het vieren van de verschillen, the celebration of diversity. Mensen uit verschillende instituten, mensen die andere gereedschappen hebben ontwikkeld; vandaag krijg je de kans om elkaar wederzijds te inspireren en te laten delen in wat je ontdekt hebt, om bij elkaar te snuffelen, zowel tijdens de workshops als ook bij de boekentafels, in de wandelgangen... en... ga er mee door, blijf benieuwd, blijf je verwonderen.

Nu ik dit congres mag openen, geeft dat mij ruimte om mijn verhaal in het midden te leggen. Maar waar gaat het dan voor mij om met NLP? En hoe vind ik dat NLP zich ontwikkelt? Welke richting vind ik dat het uit zou moeten gaan? Ik heb wel allerlei ideeën, ervaringen, vragen die op de een of andere manier met elkaar te maken hebben. En die vragen opperen is niet zo'n probleem, maar de antwoorden? Waar gaat mijn hart nu naar uit? Kortom, wat is mijn visie op NLP?

De rij waar ik bij aansluit is begonnen met René Duba op het eerste congres, die vertelde dat NLP wel nieuw leek maar eigenlijk heel oud en lang geleden begonnen is, alleen heette het toen nog geen NLP. Het is dus eigenlijk niets nieuws, maar toch ook weer wel, omdat het in deze tijd een aantal dingen begrijpelijk en inzichtelijk maakt. Daarna kwam als ik me goed herinner Jaap. En Jaap Hollander ging kijken hoe hij deze boreling NLP, langs de weg van een open, enthousiast, onschuldig en nieuwsgierig kind via een zelfingenomen puber, volwassen heeft zien worden met de hoop dat het redelijk serieus genomen zou worden. Maar ja, niet alle volwassenen worden serieus genomen en daar zal ik in mijn verhaal nog wel op terug komen.

Een rijk gevulde gereedschapskist
Daarna kwam Anneke Meijer en Anneke heeft het congres twee keer geopend. Anneke heeft ons de eerste keer verteld hoe belangrijk zij de oprechte kinderlijke nieuwsgierigheid en verwondering vindt, die aan de wortels van NLP ligt en zij pleitte er dan ook voor hoe noodzakelijk deze verwondering is om NLP meer te laten worden dan een rijk gevulde gereedschapskist met mogelijkheden. Anneke opende ook het vierde congres door de verschillende Nederlandse NLP auteurs te interviewen. Daarna kwam Lucas Derks. Hij benadrukte hoe veel gewoner en bekender NLP is geworden, 't ziet er naar uit dat het geen modegril is. Het is een eigen leven beschoren. Hij vertelde ons over een brede weg door de Kalahari woestijn. Ik ben er niet geweest, maar volgens mij is die weg minstens zo breed als deze zaal, waar ik nu op uitkijk. En op die weg zie je de meest uiteenlopende vervoersmiddelen en mensen. Zoiets als hier. In zijn visie moeten alle vervoermiddelen op de weg in Botswana van ezelswagen tot pickup truck op die weg zichtbaar blijven. NLP wil per slot een grote brede weg zijn met plaats voor iedereen om zich voort te bewegen!. Ik zou jullie willen vragen om je even voor te stellen dat je je nu op die brede weg in Botswana bevindt, die dwars door de Kalahari woestijn. Stel je voor, je bent hier vandaag allemaal gekomen met je eigen vervoermiddel, een ezelwagen, een brommer, een snelle auto, een trein, lopend ....en je kiest je eigen favoriete plek op de weg, samen , alleen, in een groepje, in het midden, aan de kant, er boven in een helikopter?

Ik zou jullie willen vragen om je zo dadelijk even voor te stellen aan je buurman/vrouw. Maar ga eerst voor jezelf na; stel nou dat jij hier op die weg rijdt door de woestijn, wat zou jouw vervoermiddel zijn? Ga voor jezelf na, loop je, fiets je, rijd je? Een os, een truck, waar bevind jij je op de weg, in de berm, in het midden?

Ik zou jullie willen vragen om dat even bij jezelf op te laten komen ,als je daar een voorstelling van hebt, geef je je buur een hand en stel je jezelf als volgt voor, zodat we even allemaal weten dat iedereen er is: "Ik ben ........ en ik loop, rijdt, zit op ... (jouw vervoermiddel ) op die weg door Botswana, en jij bent.....? Ik ben Inge Land en ik sta op een oude Toyota truck met een grote luidspreker om iedereen toe te spreken: Willen jullie je even aan elkaar bekend maken?

Waar gaat het vandaag over? Wat zijn de vragen die mij bezighouden? Het gaat over de relatie die NLP heeft met spiritualiteit, of te wel, hoe verhoudt de Identiteit van NLP zich t.o.v. spiritualiteit? Vragen over de twee hoogste logische niveaus van Bateson voor wie daar mee bekend is. Als we even terug gaan naar hoe NLP ontstaan is. Bandler en Grinder waren gefascineerd door mensen die iets heel goed konden; ze wilden de struktuur achter dat bijzondere, de magie, op de een of andere manier achterhalen en bekend maken. Waarom? Om het overdraagbaar te maken.

Spiritualiteit, wonderen en magie
Gingen zij daarbij uit van een hoger spiritueel niveau? Volgens mij niet expliciet. Maakt dat uit voor de ontwikkeling van NLP? Hoe zit het dan met hun interne toestand van benieuwdheid, verwondering ; die was er zeker en gaat het daar niet vooral om bij spiritualiteit... dat we ons kunnen verwonderen over de schepping? Ik realiseer me wel, dat deze vraag rondom spiritualiteit, wonderen en magie niet iedereen zal bezighouden. Dat kan voor mensen heel verschillend zijn.

Globaal gezien onderscheid ik in hun houding t.o.v. spiritualiteit drie groepen mensen, en die bevinden zich natuurlijk ook hier in de zaal.

Ik heb daar een plaatje bij gemaakt. De eerste groep zijn mensen die helemaal niet bezig zijn met zo iets als spiritualiteit. Wil iedereen die zich daar in herkent zijn hand even opsteken?. Het zijn vaak mensen die er meer mee bezig zijn hoe je een betere wereld kunt maken; doeners, aards. Zij onderzoeken de wereld vanuit een wetenschappelijke of pragmatische houding en gaan er vanuit dat we de belangrijkste dingen uiteindelijk zullen kennen. Ik heb dat maar even gesymboliseerd met het wolkje met gereedschap. De tweede groep zijn mensen die vanuit zich zelf een religieuze levensinstelling hebben een natuurlijke verbinding hebben met daar boven en waar spiritualiteit dan ook iets vanzelfsprekends voor is. Niet dat ze er zo over nadenken.... nee er is gewoon veel meer. Zij hebben vaak geen behoefte om dat te onderzoeken en leven vanuit het besef dat er iets hoger is dan zij .Deze groep heb ik het symbool van de aardbol met de sterren gegeven. Wie herkent zich hierin? Handen omhoog! De derde groep zijn mensen, die zich in geen van die twee herkent, zich bij geen van twee echt thuis voelt. Je weet het nog niet zo. Je vermoedt dat er meer is dan we weten , maar je wilt ook niet dom en argeloos zijn en zo maar in iets geloven. Bovendien, al verlang je naar groep één of twee, zo gemakkelijk gaat dat niet. Die hebben het wolkje van de weegschaal. Wie? handen?

Het onbekende gebied
Ik moet eerlijk zeggen, ik zit op een bepaalde manier bij die twijfelaars, in die derde groep. Ik denk dat je wel een twijfelaar moet zijn om dit tot onderwerp te maken. Wat ik mij nu afvraag is.... Welke plaats heeft het onbekende gebied, het wonder, het mysterie in NLP? Kortom de plaats van spiritualiteit in NLP.

Als wij iemand in NLP persoonlijk naar deze relatie vragen, stellen we meestal de vraag: "Wat is het grotere geheel waar jij je mee verbonden voelt? We doelen dan op iets wat boven jouw eigen identiteit uitgaat. Wat versta ik voor het gemak, vandaag, onder spiritualiteit? Het vóóronderstellen van een wijsheid of wetmatigheid, die van een hogere orde is dan wij en waar wij als individu op de een of andere mysterieuze wijze onderdeel van uitmaken..

Met een spirituele levenshouding accepteer je dit als een hogere orde en probeer je in je leven en handelen daar op afgestemd te raken of te blijven. In NLP jargon: je streeft naar een 'alignment ' b.v. van je doelen, op alle logische niveau's met name die van je identiteit en spiritualiteit. Je zou in het algemeen kunnen zeggen, in spiritualiteit ga je er van uit dat er zo'n onbekende werkelijkheid is die met die bekende werkelijkheid onlosmakelijk verbonden is. Een soort cybernetische eenheid zoals die ook verondersteld wordt tussen lichaam en geest.

Dat bekende gebied, het bewuste, omvat alles wat we inmiddels weten, begrijpen, kunnen verklaren. Zoals in NLP b.v. het ankeren. We begrijpen hoe een stimulus een respons kan oproepen. Vaak is dat wetenschappelijk onderzocht met het doel om die wereld , dat bekende gebied te kunnen beïnvloeden in de richting die wij willen.

Je ziet dat b.v. in het onderwijs of in de reclame gebruik wordt gemaakt van het principe van ankeren.

Het onbekende gebied, het onbewuste omvat die dingen die we nog niet begrijpen. Hoe is het b.v. mogelijk dat de manier waarop Satir mensen op hun gemak stelt bijna altijd werkt?
En hoe kan Erickson mensen in één sessie net op het andere been zetten waardoor het allemaal anders wordt?

Waarom blijft de een gezond tot op hoge leeftijd en treft de ander de ene ziekte na de andere? Hoe is het mogelijk dat de priesters bij de Olympische winterspelen gevraagd wordt om voor sneeuw te bidden? En is de sneeuw die valt dan te danken aan het bidden? Hoe is het mogelijk dat ieder mens anders is en uniek? Dat is onbekend, een mysterie , wonderlijk.

Zo stel ik me dat onbekende en bekende gebied voor, geen duidelijke scheidslijn, met een overgangsgebied:

Vanuit dat bekende gebied zijn we benieuwd en nieuwsgierig naar het onbekende gebied. We willen dat onbekende gebied binnen gaan, het onderzoeken om het uiteindelijk bekend te maken, zo dat het hanteerbaar en overdraagbaar wordt; iets waar het Bandler en Grinder destijds ook om ging. We proberen al lang om dat onbekende gebied steeds kleiner te maken en het bekende gebied groter. Dat betekent steeds grenzen verleggen, we verlangen er naar om het mysterie te doorgronden. Wat gebeurt er b.v. allemaal in het hoofd van iemand die gezond blijft; van iemand die kan bidden om sneeuw of gezondheid; van iemand die mediteert? We worden benieuwd als anderen er in slagen om gezond te blijven, goed te presteren, sneeuw en weer te beïnvloeden en willen dat modeleren!

Ik ga uit van een cybernetische eenheid tussen het bekende en het onbekende gebied of tussen het gekende en het wonder.

Dat maakt het belangrijk om me tot het wonder/ spiritualiteit te verhouden en in die zin kom ik dus op de vraag uit welke plaats NLP spiritualiteit moet geven.

Rector Magnificus
Maar, eerst even, voor dat we zo hoog inzetten, terug naar het begin: In welke context is NLP ontstaan? NLP ontstond in de VS in Californië op een universiteit met een rector magnificus die een visie had. Hij huldigde het principe dat als je de verschillende disciplines en vakken bij elkaar bracht daar vernieuwende kennis uit zou ontstaan. Hij zorgde voor wekelijkse bijeenkomsten van wetenschappers op verschillende vakgebieden. Een van de vruchten uit die bijeenkomsten zijn de vooronderstellingen van NLP. En NLP zelf? In feite uit de wonderlijke mix en samenwerking van twee totaal verschillende mensen: Bandler en Grinder, even gechargeerd: de boef en de gentleman. Uit hun samenwerking is NLP ontstaan.

Bandler verleidt Grinder
Goed ik ga nog even door met chargeren: Het initiatief om te gaan modelleren kwam van Bandler. Hij was meer de de initiator, de creatieve, de wilde, diegene die ver gaat en chaos toelaat. Hij kreeg het voor elkaar de beheerste perfecte geciviliseerde en weloverwogen 'taal-expert' Grinder tot een samenwerking te verleiden. Hij haalde hem over en ze gingen aan de slag. Ontdekten het metamodel, de representatiesystemen, de oogbewegingen en sixsteps reframing. Samen hadden ze chaos en orde in huis , zolang ze samenwerkten waren ze genoodzaakt om die beide elementen te verenigen. Iets wat niet altijd eenvoudig was en vaak heel leuk als ik Grinder mag geloven, in elk geval heel vruchtbaar!. Als we kijken naar het verloop van de samenwerking van de stichters, dan weten we dat Bandler Grinder niet meer kon verleiden of, Grinder zich niet meer liet overhalen. Daarmee was de noodzaak om er samen uit te komen en hun kwaliteiten te verenigen weg. Toen is hun uiterst creatieve samenwerking helaas stukgelopen.

Maar voor die tijd, Wat wilden ze?
Bandler en Grinder waren gefascineerd door de communicatieve vermogens van hun modellen: Satir ,Erickson en Perls.
Zij wilden dat onbekende wonderlijke gebied in kaart gaan brengen en zijn daar in een aantal opzichten verbluffend in geslaagd. Zij wilden de 'wonderen' die b.v. Erickson liet plaatsvinden ook leren. Zij wilden van een aantal bijzondere vermogens het recept, de struktuur achterhalen. Het doel was om ook een zeer goede therapeut te worden en veranderingen sneller tot stand te kunnen brengen zonder nodeloze pijn en moeite. Die onbekende struktuur bekend en overdraagbaar maken, beantwoordde aan het verlangen om ook zo 'goed' en effectief wonderen te laten gebeuren. Voor zover ik het begrepen heb was er toen nog geen sprake van spiritualiteit. Je zou kunnen zeggen, dat het verlangen van de NLP- ers van het eerste uur (en misschien nu nog wel) was, om wonderen te laten gebeuren, zonder bewust bezig te zijn met spiritualiteit. Maar toen Bandler en Grinder niet meer samenwerkten ontstond er geen kruisbestuiving meer tussen het wilde chaotische en het geciviliseerde ordelijke. Helaas omdat zoiets creatiefs als NLP kon ontstaan dankzij het lef om die twee totaal verschillende werelden bij elkaar te brengen; techniek en psychologie. Helaas omdat daarmee ook het creativeproces stopte! Wat zou er nodig zijn geweest om samen verder te werken? Het kennen van elkaars positieve intentie? Een verbindende 'spirituele' visie? Als die twee uitersten elkaar niet kunnen blijven prikkelen maar elkaar gaan buitensluiten ontstaat er in mijn visie een probleem. Tot op de dag van vandaag is dat zelfs tussen Bandler en Grinder het geval.

Buitensluiten?
Wat daarvan de impact is geweest op de ontwikkeling van NLP? Hoe werk je samen met instituten die verschillende criteria hanteren?. Gaan we buitensluiten? Mag Ratelband ook meedoen en mag het dan ook NLP heten? Natuurlijk, ook voor mensen met totaal verschillende criteria is er plaats in het gebied. Nog even samengevat: Ik versta onder dat 'onbekende gebied' datgene wat we niet met ons verstand kunnen kennen; het mysterie, de spirituele dimensie of het wonder. Als ik het over Spiritualiteit heb verwijs ik naar dat onbekende gebied, wat wel in relatie staat tot het bekende gebied. Ik ga er vanuit dat er een wederzijdse beïnvloeding is, wat in de quantum psychologie veel verder is uitgewerkt. Spiritualiteit onderzoekt dan de relatie tussen het bekende en het onbekende gebied.

De tong wrijft langs de zieke tand

Spiritualiteit binnengesmokkeld
Hoe is spiritualiteit als begrip eigenlijk in "NLP-land" binnengekomen? Binnengesmokkeld door de een of ander? Oorspronkelijk was er wel de verwondering, maar dat heette nog geen spiritualiteit. Volgens mij via Robert Dilts met de logische niveau's. Zoals ik mij die begin tijd herinner, waren we gefascineerd door de nieuwe mogelijkheden en de "Hoe precies?"- vraag was het meest relevant. De vragen "Waarom?" en "Waartoe?", die in de richting van spiritualiteit gingen, werden niet zo gesteld. Je kon daar immers toch het antwoord niet op weten. Daar is veel in veranderd, nu anno 1998 zijn dat juist vragen die veel NLP-ers bezig houdt.

Toen Robert Dilts in 1986 met de logische niveaus van Bateson kwam, werd het ineens mogelijk om je doelen en gewenste veranderingen behalve op b.v. gedrags niveau, ook op overtuigingen niveau, op identiteits niveau of spiritualiteits niveau te formuleren en je verantwoordelijkheid als mens voor je omgeving kreeg een hele andere dimensie. NLP is dus onder aan de ladder van de logische niveaus begonnen, eerst de omgeving willen beïnvloeden, daarna je gedrag, je vermogens en je overtuigingen. Wie je zelf bent en met welk groter geheel jij je verbonden voelt? Dat kwam pas veel later. We konden immers met de vooronderstellingen van NLP goed uit de voeten, we kregen ze als overtuigingen aangereikt, zoals een kind de waardevolle normen en waarden in zijn cultuur. Later, toen NLP volwassen werd, een eigen identiteit ging ontwikkelen, was het nodig om zelf de waarden en overtuigingen te gaan uitbreiden en verfijnen. De logische niveau's gaven daar de struktuur voor, en daarmee werden de begrippen identiteit en spiritualiteit ingevoerd. Dat was dus het moment waarom het begrip spiritualiteit voor het eerst in mijn ogen zo duidelijk in NLP genoemd werd.

Wat is eigenlijk de impact en de betekenis als we spiritualiteit als hoogste logische niveau in de NLP wereld binnen halen? We doen als of het de gewoonste zaak van de wereld is. Als we willen weten wat jouw visie op spiritualiteit is stellen we gewoon de vraag: "Wat is het grotere geheel waar jij je mee verbonden voelt?" Die vraag is vaak gemakkelijker gesteld dan beantwoord. Ik heb in 't begin gesproken over drie groepen en, omdat ik bij die groep hoorde van mensen die dat hele spirituele nog niet zo helder had, vond ik het verrassend maar ook verwarrend toen dat niveau, zonder al te veel toelichting, werd ingevoerd. De tong wrijft langs de zieke tand, en het bleef me bezig houden.

Plaatsvervangende schaamte
Want, een beetje meer diepgang dat mocht ook wel, soms leek NLP wel wat oppervlakkig. Ik kreeg steeds vaker een soort plaatsvervangende schaamte als mensen iets NLP noemde. Ik gebruikte het woord NLP soms niet, puur omdat het woord een stijl, een mentaliteit ging vertegenwoordigen waar ik mezelf niet in kon vinden. Ik weet dat ik daar niet de enige in ben. De reactie die NLP oproept zegt natuurlijk iets over NLP, immers de betekenis van je communicatie is de reactie die je oproept!.

Wat roept NLP nu voor reactie op en wat zegt dat over NLP? Als mensen NLP maar oppervlakkig kennen en je vraagt wat ze erover denken, komen er uitspraken als: "NLP-ers pretenderen dat ze alles en iedereen heel snel en gemakkelijk kunnen veranderen". Arrogant, alleen aandacht voor het positieve, het perfecte is wat ze interesseert, het excellente gedrag en dat willen ze allemaal hebben. Bovendien zijn ze heel erg op hun eigen doelen gericht ...veel ego. Onbescheiden, hebberig. Bovendien denken ze dat het helemaal niet nodig is om te lijden. Alsof zij de zin van het leven weten. Het ergste is nog, dat ze denken dat je het allemaal kunt beheersen, alles kunt leren en begrijpen... Bovendien, wat modelleren ze? Oppervlakkige dingen als hoe je geld kunt verdienen, jezelf goed kunt presenteren, invloed kunt uitoefenen, macht over anderen en een beetje schreeuwerig bovendien. Kort samengevat , NLP lijkt nogal lawaaierig, arrogant, zelfingenomen, oppervlakkig, op de buitenkant en op zich zelf gericht.

Wat ik in dat beeld miste is: de stilte, de bescheidenheid, de diepgang, de eenvoud, de binnenkant, samen, ecologie.

Want NLP is ook nieuwsgierigheid, zorgvuldigheid en aandacht voor de ecologie. NLP is de verwondering waar het mee gestart is en, last but not least de vooronderstellingen. Ik ga er vanuit dat de vooronderstellingen en het modelleren NLP redden, van die arrogante ondergang. "De kaart is immers niet het gebied" de werkelijkheid is altijd rijker dan de kaart. Het modelleren heeft ons ook al geholpen om de missing link te vinden: de spirituele dimensie. Tijdens het modelleren bleek dat we niet genoeg hadden aan informatie over iemands gedrag, zijn vermogens en overtuigingen. Mensen bleken ook belang te hechten aan een relatie met de kosmos een spirituele werkelijkheid, God?Bovendien bleek bij het modelleren van genieën en de studie van biografieën van bijzondere en invloedrijke mensen (want daar is NLP wel van gecharmeerd) dat deze mensen er allemaal van uitgingen dat er een hogere werkelijkheid bestond waar wij op een bepaalde manier ondergeschikt aan waren. Hoe komt het, dat NLP bij veel mensen die arrogante snelle en oppervlakkige indruk maakt? Het is te eenvoudig en te gemakkelijk om daar bepaalde mensen verantwoordelijk voor te stellen. NLP moet ook de hand in eigen boezem steken. En, dat ben ik maar eens gaan doen..... en, zo kom ik weer bij mijn beginthema.

Waar ik op uit ben gekomen heeft te maken met de plaats die je geeft aan je missie en je visie in je leven. Je missie richt zich op datgene wat je als Bekend Gebied kunt beschouwen. Over het Onbekende Gebied ontwikkel je een visie. (zie plaatjes)

De begrippen missie en visie kennen we uit de logische niveaus. Er zit een hiërarchie in de logische niveaus, en dat geeft volgorde aan!

Nog even voor de duidelijkheid, als ik het over missie heb, dan doel ik op die dingen die je op identiteitsniveau belangrijk vindt om te bereiken. Gedreven door je missie , weet je wat je wilt en zijn je doelen daar een gevolg van.

Je visie drukt uit hoe jij de spirituele dimensie ziet. Geleid door je visie weet je wat je droom is, zoals Martin Luther King dat wist en volg je die. Als je visie b.v. is dat de natuur een onlosmakelijke relatie onderhoudt met de mensen, dan vloeit daar een bepaalde levenswijze en doelstellingen uit voort.

Doelen vanuit missie, of missie vanuit doelen?
Is er een verschil, als je eerst je missie bepaalt en je doelen en daarna je visie ontwikkelt? Is dat anders dan vanuit je visie starten en daar je missie uit voort laten komen? Denk maar even aan de missionarissen, dat waren mensen die als missie hadden om anderen het geloof te brengen. We weten allemaal hoe dit verzandde en het doel op het laatst de middelen moest heiligen. Met alle gevolgen van dien, zoals de kruistochten of de Jehova getuigen langs de deur. Je hebt ook de profeten, of mensen die een visioen hebben ontvangen en daar hun handelwijze uit laten voortvloeien. Denk maar aan Johannes de Doper, Franciscus van Assisi, Martin Luther King, Ghandi.

Ik wil jullie vragen om zo dadelijk mee te doen aan een kleine oefening waardoor je zelf het verschil kunt ervaren. Bij de twee begrippen visie en missie heb ik nog enkele parallelle begrippen opgesteld. Je kunt straks bij het doen van de oefening ook de woorden visie en missie vervangen door andere begrippen die jou meer aanspreken.

Zoals het er nu staat zijn het tegenpolen, zoals ik ook de chaos en de orde van Bandler en Grinder als tegenpolen heb genomen. Mijn veronderstelling is, dat binnen NLP de beheersing en de orde overgewaardeerd is geraakt tegenover de chaos en de overgave. Hoe vinden we weer de balans? Door gelijke waardering en door in beweging te blijven als in een dans. Ook al heeft de één voorkeur voor het werken vanuit het hoofd, en de ander vanuit het hart. En er is in NLP een voorkeur ontstaan om vanuit onze missie onze doelen te bereiken. Als het gaat om het vinden van een balans tussen missie en visie zal dat om een gelijke waardering vragen. Daarbij zullen we onze visie ten aanzien van spiritualiteit verder moeten ontwikkelen.

Je visie, je hart
Je missie, je hoofd
Als er geen gelijke waardering is, als er één element wordt geëlimineerd of verwaarloosd, dan gaat de andere de boventoon voeren. Is in NLP het doel om te weten en te kunnen overgewaardeerd i.p.v. niet weten en verwondering? Is de negatieve pers daar het gevolg van? De oppervlakkige naam die NLP bij sommigen heeft gekregen is een teken dat het uit balans is geraakt en de missie niet meer in balans is met de visie. Wat kunnen we doen om, wat uit balans is, weer ín balans te brengen? Ik wil jullie uitnodigen om met deze keuze een kleine oefening te doen. Als jullie je rechterhand eens voor je houdt; terwijl je daar naar kijkt hoe die er uit ziet (neem er even de tijd voor) zet je daar in: je ruiter, het getemde, je hoofd en je missie. Sta er even bij stil, wat dat voor jou is. Neem nu je linkerhand en kijk er eens naar, leg daarin je contact met het paard, het wilde, je hart, je visie. Sta daar ook even bij stil, wat het voor jou betekent. Breng ze naar elkaar toe en let op! Houdt eerst je rechterhand voor je linkerhand. Je ziet dan eerst je missie, je hoofd, de ruiter voor je en je visie je hart en het paard zie je er achter, vloeit daar zeg maar uit voort. Draai het nu eens om en zet je linkerhand voorop, met daarin je visie, je hart en daarachter je rechterhand met je missie, je hoofd. Het is een keuze die je maakt, je doet het een of het ander ; speel er eens even mee, door het af te wisselen; dan de ene hand voor en dan de andere en te ervaren: Wat is het verschil? Wat bereik je ermee? Wat is tot nu toe jouw manier? Vloeit je missie voort uit je visie of je visie uit je missie?

Het antwoord op deze vragen bepaalt de richting en de toekomst van NLP. Je gaat dan een andere weg. Niet beter of slechter uiteindelijk. Als er al sprake zou zijn van een verkeerde weg, dan keert immers de wal het schip. Voor mij bleek het een keuze die een groot verschil maakt. Mijn hart en visie voorop stellen en daar mijn denken en missie uit te laten volgen.

Langs de logische niveaus omhoog
NLP is opgeklommen langs de logische niveaus naar boven. Ik verwacht dat NLP nu meer duidelijkheid gaat verwerven over zijn eigen identiteit en haar relatie tot spiritualiteit duidelijk wordt. NLP is nu toe aan een visie waarin spiritualiteit de plaats krijgt die het verdient en haar missie zal daar door kunnen vernieuwen. Zo is NLP weer trouw aan de visie waaruit ze ontstaan is, die van de rector magnificus die een visie had. (dat wetenschappers met een verschillende discipline elkaar kunnen inspireren.)

Als ik met mijn verhaal, mijn kaart van het gebied verwarring heb gesticht en jullie daar blij mee zijn én het aanleiding geeft om er verder mee te stoeien, dan heb ik mijn doel voor vandaag bereikt. Ik hoop dat jullie al deze woorden ook allemaal gaan vergeten, het aan je onbewuste overlaat om het verder een plek te geven die jou past. Het is soms belangrijk om te kunnen vergeten en de weg los te laten. Zo dat je steeds opnieuw de werkelijkheid weer mag ontdekken.

Zal een kind zijn best doen om de weg te onthouden die hij loopt? Om zo nodig weer die zelfde weg te kunnen afleggen? Het kind in ons wil helemaal niet z'n best doen, dat wordt maar hard werken en saai. Een goede vriend van mij zei eens :
"Je eigen weg komt achter je aan. Pas als je terugkijkt op je leven zie je die weg. De betekenis komt in het terugkijken boven."

Welke betekenis NLP over 40 jaar zal hebben gekregen....? ik ben benieuwd. Hoe zou het zijn als jullie voor vandaag, voor een dag , alles wat je al weet, vergeet. Je verwondert en geniet. Wie je verder nog bent, je rol, je funktie, je kennis, je inzichten, je oordelen en als een kind deze congresdag ondergaat en speelt.

"Nicht mude werden sondern dem Wunder leise, wie einem Vogel die Hand hinhalten." is een dichtregel van Hilde Domin. (Wordt niet moe om het wonder voorzichtig, als een vogel je hand voor te houden ) Zo, dat je vandaag hier kunt zijn in die onbevangen verwondering waar NLP mee gestart is.

Ik wens jullie een wonderlijk mooie dag.

Inge Land
Tweede Oude Heselaan 179A
6542 VE Nijmegen
Telefoon: 024-378 87 38